Bugüne kadar dost ve uzlaşmacı elimizi uzattığımız Irak’ın bir parçası olan IKBY’nin referandum kararı. Irak hükümetinin referanduma karşı bakış açısı.
Alenen muhalif ülke konumunda olan biz.
Biz dâhiluluslararası aktörler çok dikkatli ancak bir o kadarda zor durumda.
Kamuoyuna yansıtılamayan meseleler ve gerçek bir gerilim hattındakurulan güçlü bağlar. Herkesin bildiği gibi Barzani liderliğindeki KDP, Türkiye’nin bölgedeki önemli müttefiklerindendi. Bu değişmediği gibi aradaki ilişkiler de güçlendi. Barzani “bağımsızlık” hedefini hiçbir zaman inkâr etmedi, sadece belli dönemlerde “zamanı değil” diyordu. Biz ve tüm dünya kamuoyu da bunu biliyordu, ama yine de çeşitli nedenlerle Barzani’yle iyi ilişkiler kuruldu. Yani bugünkü referandum kimse için sürpriz değil. "O gün"bir gün gelecekti ve hiç beklenmedik bir zamanda geldi Barzani’nin kimseyi aldattığını söyleyemeyiz. Şımarma daha doğru bir tabir olur.
Irak haritasını alt üst edecek iradeningerçek olma olasılığı,hayata yansıması kolay değil; Barzani sürekli yaptığı açıklamalarda kararlılık mesajları veriyor, ilk günden itibaren de hep verdi.Ama elinin çok da güçlü olmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz.Çünkü sonuçta Referandumu dahi desteklemeyen başta Irak ve müttefiklerinin yanı sıra diğer ülkelerin referandum sonucuna göre yapılanmayı nasıl kuracak? Kim izin verecek? Nasıl ikna edecek? Kendisini istemeyen devletlerle kuşatılmış bir yeni devlet nasıl olacak? İran’ın, Türkiye’nin, Bağdat’ın istemediği bir devlet nasıl olacak?
Referandumun gerekçesine bakacak olursak; Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Ortadoğu’da bağımsız bir ülkesi olmayan tek etnik grubun Kürtler olması ve bu grupların, dönem dönem, ulusal, bölgesel ve küresel politikanın değişen şartlarına bağlı olarak, bölgesel özerkliktenziyade tam bağımsız yeni bir Kürt devleti kurmak istemesi. Referanduma bu çerçeveden bakınca bağımsız bir Kürdistan’ın kurulması yönü; bölge ve bölge dışındaki Kürtlerin de muhtemelen ilk kez bir Kürt devleti kurulacak olması konusunda heyecanlanmasına yol açıyor. Henüz olgunlaşmamış vedestek almayan bir girişimin muhtemelen başarısız olacağını söyleyebiliriz.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Devlet Başkanı MesudBarzani’nin tarihe Kürt bağımsızlığının mimarı olarak geçmeyi umması bir yana IKBY ve Bağdat hükümeti referandum düzenlemesinin hem yurt içi hem de uluslararası nedenlerini örneklendirebiliriz.Birçok konuda ciddi anlaşmazlık var. Kısacası bölgede hâkim küresel güçler IKBY’nin referandum planlarına aşırı bir tepki ortaya koyamıyor. Referandum için çok hevesliler ve az hevesliler arasında birde alenen muhalefet gücü bulanlar bu gerçekler ve belirsizlikler, seçimin bölge de yeni iç çatışmaya dönüşmesi tehdidi altında.
Türkiye olarak haklı birçok nedenden ötürü referanduma karşı çıkıyoruz, fakat IKBY ile ilişkilerin kopmaya doğru gitmemesi konusunda da ayrı bir hassasiyet söz konusu.
Bölgede keskinleşen çıkar çatışmaları var, Türkiye de kendi haklarını korumak adına gücü oranında bu çıkar çatışmalarına dahil oluyor ve diğer aktörler gibi her gün pozisyonunu yeniliyor. Bu gün karşılarında 1. Dünya savaşından yeni çıkmış yorgun güçsüz bir Türkiye yok artık. Güçlü, Bölgede lider ve söz sahibi bir Türkiye.. Haklarını sonuna kadar savunacak ve arayacak bir Türkiye. Bölgedeki ana eksene bakarsak arenada geçmişte olduğu gibi ortada yanardöner siyasetve tutarsızlık fışkırıyor.
Referandumun sonuç ve etkilerini tahmin etmeyi zorlaştıran koşullar ve pek çok bilinmeyen var. Eğer IKBY adil, kapsayıcı ve yüksek katılımlı bir referandum gerçekleştirebilirse ve kesin bir çoğunluk sağlayabilirse, kendi tutumuna dayanak sağlayacak siyasi bir başarı kazanmış olacak. Referandum hukukibakımdan ne kadar geçerli sayılmayacak olsa da ABD’nin inşa ettiği ve desteklediği rejimin başarısı çökmüş olacak ve kontroldışı siyasigelişmelerle eldeki sorunlarla birlikte çözülemeyen sorunlara yenileri eklenmiş olacak.
Referandumdan hemen sonra devlet ilan edilemeyeceğine göre referandumun hiçbir şey değiştirmeyeceğini söyleyebiliriz.Barzani' nin, hali hazırda bölgede söz sahibi devletlerin başka amaçlar için kendisine sunduğu imkânların amacı dışında kullanımına müsaade etmeyeceklerini bildiği için, bağımsızlık ilanında acele edemeyeceği ortada.Gerçekten çok kritik günler var, temaslar hızlanıyor, demeçler artıyor, yapılan açıklamalardaki tansiyon yüksekliği ortada.
Süreç ne şekilde gelişirse gelişsin dış politikada başarıiçin gerçekçilik ve sağduyu içinde hep birlikte hükümetimize tam destek düsturu ile hareket etmeliyiz.
Sevgiyle Kalın.
